Những câu đối tại đình làng Thanh Thủy Thượng

Những câu đối tại đình làng Thanh Thủy Thượng

Tại hệ thống đình làng Thanh Thủy Thượng, từ cổng tam quan chùa Thanh Quang, đền Văn Thánh, bốn trụ biểu trước bái đình đều có khắc, đắp sành sứ các câu đối. Những câu đối  ngoài ý nghĩa ca ngợi công đức của Tổ tiên có công khai phá lập làng, để lại cho con cháu một gia tài thiên nhiên vừa giàu vừa đẹp…những câu đối này còn thể hiện nét văn hóa của người xưa. Phải là người vừa có tâm với quê hương, vừa  tinh thông chữ nghĩa mới viết được những câu đối mang đặc trưng của địa phương, thể hiện được nguyện vọng của dân làng mới được làng tuyển chọn để khắc trước đình làng, trường tồn với thời gian.

Làm sao để đọc được những văn khắc ở đình làng, ở các Họ, các chùa là mong ước của nhiều người. Số người biết được chữ Hán ngày càng hiếm, lại qua thời gian các văn khắc bị bong tróc. Rất may mắn tôi đọc được một Luận văn tốt nghiệp Đại học trường Đại học Khoa học Huế. Đó là Luận văn:

"Khảo văn khắc Hán Nôm ở xã Thủy Dương, huyện Hương Thủy, tỉnh Thừa Thiên Huế” của Trần Mạnh Cường (2010). Chúng tôi xin mạnh dạn trích dẫn,  để các thế hệ sau này rộng đường tham khảo. Trong bài này, ngoài những câu có ghi chú tác giả, còn hầu hết là trích dẫn từ Luận văn.  Cho dù Luận văn đã được Hội đồng Khoa học trường Đại học Khoa học Huế thông qua, thế nhưng chắc chắn còn có thiếu sót. Chúng tôi mong đón nhận những ý kiến phản hồi của quý vị,

     Để ghi dấu đây là cửa Từ Bi, nơi đất lành chim đậu của chốn Thiền môn, người xưa đã để lại đôi câu đối trước cổng tam quan chùa Thanh Quang:

池廣放生魚自在

樹常結果鳥皈依

TRÌ QUẢNG PHÓNG SANH NGƯ TỰ TẠI

THỤ THƯỜNG KẾT QUẢ ĐIỂU QUY Y

Phùng Giáo  phỏng dịch:

Cá phóng sinh tung tăng hồ ao lớn,

Chim quay về mùa quả chín trên cây.

Hai câu đối giữa tam quan chùa Thanh Quang:

清澄月色消千瘴

水灑楊枝普八郊

THANH TRỪNG NGUYỆT SẮC TIÊU THIÊN CHƯỚNG

THỦY LỘC DƯƠNG CHI PHỔ BÁT BAN

Phùng Giáo tạm dịch:  Thanh lọc những tham đắm sắc dục sẽ tiêu tan ngàn chướng ngại.

                                              Nước thấm cành dương chiếu tám phương

Mặt trong

背擁三峰迴旺氣

面臨一水湧靈潮

Bối ủng tam phong hồi vượng khí;

Diện lâm nhất thủy dũng linh triều.

Lưng dựa vào ba ngọn núi uốn quanh khí vượng;

Mặt đối diện một con nước sóng linh vọt lên.

清淨法門滋百億

光煇佛日揭三千

Thanh tịnh pháp môn tư bách ức;

Quang huy Phật nhật yết tam thiên.

Cửa pháp thanh tịnh nhuần trăm vạn đời;

Mặt trời Phật sáng rạng rọi ba ngàn thế giới.

一空妙理通天地

半點真如貫古今

Nhất không diệu lý thông thiên địa;

Bán điểm Chân Như quán cổ kim.

Một điều diệu lý thông suốt cả trời đất;
Nửa chút Chân Như xuyên xuốt cả xưa nay

萬世儀型

       Vạn thế nghi hình

          Khuôn phép lễ nghi muôn đời

心地皆空空昱色

佛光普炤炤如來

Tâm địa giai không không dục sắc;

Phật quang phổ chiếu chiếu Như Lai.

Tâm địa đều không, không là vẻ sáng ban ngày;

Ánh sáng Phật chiếu khắp, chiếu cả Như lai.

  Bức bình phong trước đình làng:   

    Tại bức bình phong lân mã trước sân bái đình. Người xưa đã khẳng định công dụng của bình phong đình Thanh Thủy là nghênh đón linh khí trong lành và gió thổi mặt nước chuyển mùi hương thơm đặc biệt:

屏立清亭迎瑞氣

風來水面送奇香

BÌNH LẬP THANH ĐÌNH NGHÊNH THỤY KHÍ

PHONG LAI THỦY DIỆN TỐNG KỲ   HƯƠNG

Dịch:  Bình phong đứng ở trước đình đón mời khí trong lành.

            Gió thổi tới mặt nước tỏa ra mùi hương lạ.

Bình phong mặt sau:

 文武常班列
江山足護持

VĂN VÕ THƯỜNG BAN LIỆT.

GIANG SƠN TÚC HỘ TRÌ

Dịch:    Văn võ thường xếp bày,

               Non sông đủ hộ trì.

Tiền đường :

清水上亭
丁酉年秋吉日造

THANH THỦY THƯỢNG ĐÌNH.

ĐINH DẬU NIÊN THU CÁT NHẬT TẠO

VẬT PHỤ DÂN KHANG THANH TUYỀN THẮNG TÍCH PHONG THUẦN MỸ TỤC DÂN.

Nội điện:          德流光                              享克誠                             享克誠

ĐỨC LƯU QUANG, HƯỞNG KHẮC THÀNH, CÔNG TẮC TỰ

Dịch: Đức sáng lưu truyền mãi, Hưởng sự thành kính, có công thì thờ phụng.

護國庇民澤同香水潤
調元贊化功等象山高

HỘ QUỐC TÍ DÂN, TRẠCH ĐỒNG HƯƠNG THỦY NHUẬN,

ĐIỀU NGUYÊN TÁN HÓA, CÔNG ĐẲNG TƯỢNG SƠN CAO.

Dịch: Bảo vệ nước, che chở dân, ơn trạch thấm đẫm như sông Hương,

           Điều nguyên chuyển hóa, công lao cao lớn sánh với núi Voi.

德其盛

ĐỨC KỲ THỊNH

Dịch : Công đức thịnh.

為德其盛矣

有功則祀之 

VI ĐỨC KỲ THỊNH HỸ,

HỮU CÔNG TẮC TỰ CHI

Dịch:  Việc làm công đức thật là thịnh,

              Có công thì thờ phụng.

Nhà truyền thống:

萬世師

VẠN THẾ SƯ

Người thầy của muôn đời.

聖道千秋留越地
師傳萬世照南天

THÁNH ĐẠO THIÊN THU LƯU VIỆT ĐỊA

SƯ TRUYỀN VẠN THẾ CHIẾU NAM THIÊN.

Đạo của thánh nhân ngàn năm lưu đất Việt,

Bậc thầy của muôn đời sáng mãi ở trời Nam.

岑嶺巍巍山錦清
清泉滾滾水文章

SẦM LĨNH NGUY NGUY SƠN CẨM TÚ,

THANH TUYỀN CỔN CỔN THỦY VĂN CHƯƠNG

Núi Sầm vời vợi ấy là núi tươi đẹp,

Suối trong xanh cuồn cuộn ấy là nước văn chương.

    Cặp câu đối tại bốn trụ biểu trước bái đình qua thời gian, sành sứ bị bong tróc, nhiều chữ trong quá trình trùng tu bị biến dạng, khó nhận mặt chữ. Có lần tôi đã hỏi Lương y Lê Quý Ngưu về cặp câu đối này, Ngưu trả lời những câu đối trong đình, chùa dịch hết rồi nhưng những câu trước trụ biểu còn mấy chữ bị biến dạng chưa đọc được. Thao thức về những câu đối này, Phùng Giáo đã đầu tư thời gian khảo cứu, lại được sự hỗ trợ của phần mềm Chinese Handwriti…Phùng Giáo đã đọc được cặp câu đối ở hai trụ biểu bên ngoài, ở giữa ( theo ảnh):

ANH TÚ ĐỐI SẦM  HƯƠNG SƠN THỦY, HOÀNG HOÀNG HÁCH HÁCH THIÊN THU CỘNG BẢI THẦN PHỦ.

TINH LINH ĐẮC TẠO HÓA CAO THANH, QUÁN QUÁN DƯƠNG DƯƠNG, VẠN CỔ SAO LƯU CHÍNH KHÍ

Phùng Giáo đã công khai kết quả khảo cứu của mình lên Facebook nhờ mọi người bổ sung.

Theo "Khảo sát văn khắc  Hán Nôm tại xã Thủy Dương":

精靈得造化高清濯濯洋洋萬古猶流正氣
英秀對岑山香水煌煌赫赫千秋共拜神清

TINH LINH ĐẮC TẠO HÓA CAO THANH TRẠC TRẠC DƯƠNG DƯƠNG, VẠN CỔ DO LƯU CHÍNH KHÍ

ANH TÚ ĐỐI SẦM  SƠN, HƯƠNG THỦY HOÀNG HOÀNG HÁCH HÁCH THIÊN THU CỘNG BẢI THẦN HƯU

Dịch: Thiêng liêng nhờ tạo hóa, thanh cao rực rỡ mênh mông, muôn thuở lưu truyền chính khí.

Anh tú đối diện Độn Sầm, Hương Thủy sáng trong mát mẻ ngàn năm cùng đội ơn che chở của Thần.

Hai câu đối của hai trụ giữa:

Phùng Giáo đọc thiếu một chữ:

THANH DÃ NHƯỢC TUYỀN, LINH DÃ NHƯỢC TIÊN. HẠC BIỂU   ?  ĐÌNH HUYỀN QUANG TỰ TẠI

THỦY CHI HỮU NGUYÊN, MỘC CHI HỮU BỔN. TỔ CÔNG TÔN ĐỨC, CHUNG CỔ TRƯỜNG LƯU.

Lê Quý Ngưu đã tra cứu lại có ý kiến như sau:

THANH DÃ NHƯỢC TUYỀN, LINH DÃ NHƯỢC TIÊN. HẠT BIỂU QUAN ĐÌNH HUYỀN QUANG TỰ TẠI

THỦY CHI HỮU NGUYÊN, MỘC CHI HỮU BỔN. TỔ CÔNG TÔN ĐỨC, TU CỔ TRƯỜNG LƯU.

Ý kiến trao đổi giữa Phùng Giáo và Lê Quý Ngưu có mấy điểm chưa thống nhất: Lương y Lê Quý Ngưu bổ sung chữ QUAN đã đúng chưa? Vẫn còn chưa đồng tình giữa 2 ý kiến về chữ CHUNG và chữ TU.

Sau một thời gian, tình cờ chúng tôi truy cập được Luận văn " Khảo sát văn khắc Hán Nôm tại xã Thủy Dương" cua thiencongcuong chia sẻ đọc như sau:

清也若水靈也若仙鶴表琴亭玄光自在

水之有源木之有本祖功尊德 終古長留

THANH DÃ NHƯỢC THỦY, LINH DÃ NHƯỢC SƠN, HẠC BIỂU CẦM ĐÌNH HUYỀN QUANG TỰ TẠI

THỦY CHI HỮU NGUYÊN, MỘC CHI HỮU BỔN, TỔ CÔNG TÔN ĐỨC CHUNG CỔ TRƯỜNG LƯU

Dịch: Trong như nước, thiêng như núi, trụ biểu mái đình sáng tươi tự tại.

Cây có cội nước có nguồn, công đức tổ tông lưu truyền mãi muôn năm

Mặt trong:

清氣清天高彌來後箕尾托
水泉在地翰公南海榜碑靈

THANH KHÍ VI THIÊN, CAO DI LAI HẬU CƠ VĨ THÁC.

THỦY TUYỀN TẠI ĐỊA, HÀN CÔNG NAM HẢI BẢNG BI LINH.

Dịch: Khí lành của trời, về sau càng cao như sao Cơ, sao Vĩ.

Suối nước tại đất, tiên Hàn Tương Tử ở biển nam linh thiêng ở bảng bia đây.

得一以靈滾滾清泉一脈
有三不朽巍巍岑嶺三峰

ĐẮC NHẤT DĨ LINH, CỔN CỔN THANH TUYỀN NHẤT MẠCH

HỮU TAM BẤT HỦ, NGUY NGUY SẦM LĨNH TAM PHONG

Dịch:   Được một đã linh, cuồn cuộn một mạch suối trong lành,

Có ba bất hủ, nguy nga ba ngọn núi Sầm.

Việc nghiên cứu các câu đối ở đình làng Thanh Thủy Thượng  cơ bản thành công bước đầu, chúng tôi sẵn sàng tiếp thu những ý kiến đóng góp của quý vị.

Nguyên Tri NGÔ VĂN PHỐ (Tổng hợp và minh họa hình ảnh).

Ý KIẾN PHẢN HỒI:

Ý tưởng khai thác toàn diện về văn hóa làng xã Thanh Thủy Thượng-Thủy Dương như vậy là đáng trân trọng.

Về các câu đối , về ý nghĩa phong thủy các công trình văn hóa vật chất cũng như tâm linh đều được đặt ra để trang Web có nhiều người có ý kiến đóng góp và thâm nhập- phong phú.

Rất hay về ý tưởng.

Chúc các anh thành công.

Phạm Đình Trung

Văn Hóa April 24, 2015